یمنا پایگاه اطلاع‌رسانی یاران محمد امین
به کوچک‌ترین واحد اجتماعی که شامل: پدر، مادر و فرزندان آن‌ها است، خانواده گویند. در جوامع انسانی، خانواده به گروهی از افراد گفته می‌شود که با یکدیگر از طریق هم‌خونی، تمایل سببی، یا مکان زندگی مشترک، مانند اعقاب، اهل بیت، تبار، تیره، خاندان، دودمان، سلاله، طایفه و فامیل وابستگی دارند. محور و منشأ تشكيل جامعه كوچك (خانواده، عشيره و قبيله)، زن است و اين از نشانه هاي عظمت زن و اثرگذاري اوست، زيرا در ذيل آیه ۱ سوره نساء: … زنهار از خويشاوندان مَبُرِيد. سخن از ارحام است. (۱) هرچند در صدر آيه سهم اساسي به مرد داده شده است: … شما را از يك تن بيافريد و از آن يك تن همسر او را و … ؛ ليكن براي اين كه گمان نشود جامعه بزرگ را تنها مرد مي سازد، بدون فاصله به آفرينش زن از همان حقيقت واحده تصريح و سپس به رَحِم كه محور بسياري از احكام فقهي خانواده است، اشاره مي كند تا معلوم شود سهم بزرگي از بنيان گذاري جوامع به زن باز مي گردد كه محور تشكيل خانواده و ديگر جوامع كوچك است. توضيح آن كه قرآن نخست جامعه كوچك را با محوريّت «رحامت زن»، نه «صلابت مرد» مي سازد تا پس از ساخته شدن آن، جامعه بزرگ با كنار هم قرار گرفتن جوامع كوچك شكل گيرد؛ و همان گونه كه از اجتماع آب هاي آلوده، دريايي زلال پديد نخواهد آمد، از انبوه خانواده هاي آلوده و ارحام ناسالم نيز هرگز مدينه فاضله شكل نمي گيرد. آفرينش انسان هرچند از صلب و ترائب است: كه از صلب مرد و ميان استخوان هاى سينه زن بيرون مى‌آيد. (۲) ولي آنچه بستگان را به هم پيوند داده و محرم مي كند رحم زن است، نه صلب مرد، از اين رو به بستگان (فرزندان عمو، عمه، خاله و دايي) هركسي «ارحام» مي گويند، چون به يك رحم و زهدان مرتبطاند. حاصل آن كه زن سهم تعيين كنندهاي در پيوند ارحام و تشكيل جوامع كوچك (خانواده، قبيله، عشيره و…) دارد. مراتب خويشاوندي با اولويت بندی در صلهٴ رحم است. امام حسین (ع) فرمودند: از رسول خدا (ص) شنیدم كه مى‌فرمود: در رعایت حقوق خویشاوندى از خانوادهٔ خود آغاز كن: نخست به مادرت، پدرت، خواهرت، برادرت؛ سپس با رعایت مراتب نزدیکان، هر یك به تو نزدیک‌ترند. (۳)
ر ک به:
